Yıkım Kararının İptali
İdare Hukuku/ Anayasamızın 35. maddesine göre herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Mülkiyet hakkı ancak ve ancak kamu yararı amacıyla ve sadece kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kişi tarafından kullanılması kamunun, toplumun zararına olamaz. Belediyeler tarafından verilen yıkım kararları kişinin mülkiyet hakkına yapılan müdahale olduğundan ve anayasa gereği bu müdahalenin kanun ile sınırlandırılabileceği düzenlendiğinden bu müdahalenin idare hukuku unsurlarına uygun olması şarttır. Nitekim Belediye tarafından verilen yıkım kararları yetki unsuru, şekil unsuru, amaç unsuru ve konu unsuru bakımından hukuka uygun olmalıdır. Aksi durumda ilgili yıkım kararı kanuna aykırı olacak ve idare mahkemesinde açılacak iptal davası ile birlikte hukuk aleminden kaldırılabilecektir.
Belediyenin Yıkım Kararı Nasıl Durdurulur?
Belediyelerin yıkım kararları yasalara uygun olmalı, 3194 sayılı İmar Kanununda geçen kuralları barındırmalıdır. Aksi durum kişinin mülkiyet hakkının ihalaline sebebiyet vereceğinden idare mahkemelerinde açılacak dava ile sonlandırılması gerekecektir. 3194 sayılı İmar Kanununa göre ruhsat alınmadan yapıya başlanmışsa veya ruhsat ve eklerine yahut ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılarda yapı projesine ve ilgili yasaya aykırı yapı yapıldığı görevli idarece tespiti yapıldığında veyahut aykırılıktan herhangi bir şekilde haberdar olunduğunda ilgili belediye ya da valilik tarafından o sıradaki yapının durumu tespit edilir. Sonraki aşamada ise belediye ya da valilik tarafından inşaat mühürlenir ve inşaatın devamına müsaade edilmez. İnşaatın imar kanunlarına aykırı olduğuna dair düzenlenen bilgi, tapu kayıtlarındaki beyanlar hanesine kaydedilir. Bu beyan inşaatı durduran belediye veyahut valilik tarafından tapu dairesine en geç yedi gün içinde yazılı olmak şartı ile iletilir.
İnşaatın durdurulması ile bir yapı tatil zaptı hazırlanır. Yapı tatil zaptının inşaat yerine asılması ile inşaatı gerçekleştiren inşaat sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Yapı tatil zaptının ilgilisine tebliğ edildiğini gösteren bir örneği muhtara bırakılır diğer bir örneği ise Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne gönderilir.
İşte bu durumda inşaat veya yapı sahibi bu tarihten başlamak üzere en fazla bir ay içinde inşaatı ruhsata uygun duruma getirmek ya da ruhsat alarak belediye ya da valilikten mührün kaldırılmasını talep etmelidir.
Ruhsata aykırı olduğu tespit edilen inşaatta tespit edilen ve bu yüzden de mühürlenen bu aykırılığın ortadan kaldırıldığı ya da ruhsatın alındığı ve inşaatın ruhsata uygun olduğu yapılacak araştırma sonrasında tespit edilirse, mühür valilik ya da belediye yetkilileri tarafından kaldırılır ve yapının devamına karar verilir.
Belediyenin Yıkım Kararı Vermesi
Yapı sahibi ya da inşaat sahibi tarafından bir ay içinde ilgili aksaklıkların aykırılıkların giderilememesi durumunda ruhsat iptal edilir ve ruhsata aykırı yahut ruhsatsız yapımına devam edilen gayrimenkul belediye encümeni yahut il idare kurulu kararı gereği belediye tarafından ya da valilikçe yıktırılır. Yıktırılan binanın yıkımı için yapılan harcamaların bedeli ise yapı sahibinden alınır. Yapı tatil tutanağının, zaptının düzenlendiği andan itibaren bir ay içinde inşaatın sahibi tarafından ilgili inşaatın ruhsata uygun duruma dönüştürülmediğinin yahut ruhsatın hiç alınmadığının ilgili idare tarafından tespit edilmesine karşın iki ay içinde hakkında yıkım kararı alınmayan inşaatlar ile hakkında yıkım kararı alınmış olmasına karşın altı ay içinde idare tarafından yıkımı yapılmayan inşaatlar, yıkım masrafları döner sermaye işletmesi gelirlerinden karşılanmak üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yıkılabilir yahut yıktırılabilir.
Yukarıda bahsetmiş olduğumuz husus gereği yapı sahibi bir ay içinde ilgili inşaatta tespit edilen aykırılığı giderebilir. Ancak idare, inşaattaki aykırılığın giderilemez bir aykırılık oduğunu tespit ederse ruhsat bir aylık süre beklenmeden iptal edilebilir ve yıkım kararı derhal verilebilir.
Yıkım Öncesi Yapı Tatil Tutatnağının Düzenlenmesi ve Usulü
Danıştay kararına göre yapı tatil zaptında bulunması gereken hususlar belirtilmiş olup bunlar;
Yapı tatil zaptında ruhsata uygun hale getirilebilecek nitelikteki yapıların yapı sahibine bildirilmesi ile yapıya ilişkin aksaklıkların ve aykırılıkların ne kadar zamanda düzeltilmesi gerektiği, eksik hususların nelerden ibaret olduğu şeklindeki hususların açık bir şekilde belirtilmesi gerekir. Anlaşılacağı üzere inşaattaki kanuna aykırı hususların belirgin bir şekilde yapı sahibine iletilmesi şarttır.
Yapı tatil zaptı inşaata asılmalı ve bir örneği muhtara bırakılmalı bir diğer örneği ise Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne sevk edilmelidir. Yapı tatil zaptının ilgili yapı sahibine imzalatılması şart değildir. Buradaki tebligatın şekli aynen kanunda yazılı şekilde olup ayrıca tebligat kanununa göre yapı sahibine tebligat yapılması gerekmemektedir.
Aykırılıkların ortadan kaldırılması için duruma göre süre verileceği gibi süre verilmesini gerektirmeyecek durumlarda idare süre de vermeyip direkt olarak yıkım kararı da alabilir. En fazla bir aylık bir süre verilmesi gerekmektedir.
Verilen süre içinde aykırılık giderilmez ise ilgili birimler tarafından yıkım kararı verilebilecektir.
Belediyenin Yıkım Kararına Karşı Dava Açılabilir mi?
Belediyenin yıkım kararına karşı dava açılabilmesi mümkündür. Yıkım kararı idarenin almış olduğu bir karar olup 2577 sayılı yasaya göre idari bir işlem niteliğindedir ve idari işlemler yargı denetimine tabidir. Bir idari işlemin yetki, şekil, konu, sebep ve amaç unsurları bakımından hukuka uygun olup olmadığını denetleyecek merci idare mahkemeleri olup kişiler Anayasal mülkiyet haklarının ihlalinin ortadan kaldırılması için süresi içinde iptal davası açabileceklerdir. Yapı sahipleri yıkım kararından itibaren kararın geri alınması için idareye de başvuru yapabilecekleri gibi direkt olarak dava da açabilirler. Zira 2577 sayılı kanuna göre yapı sahipleri tarafından idari dava açılmadan önce, yıkım kararının kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, 60 gün içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durduracaktır. Otuz gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılacak ve yapı malikleri idare mahkemesinde idari işlemin iptali davası açabileceklerdir. Önemli bir konuda sürelerin hesaplanmasına ilişkindir. Unutulmamalıdır ki isteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve başvurma tarihine kadar geçmiş süre de dava açılmasının hesabında hesaba katılır.
Yıkım Kararının İptali İçin İdareye Yapılan Başvuru Cevapsız Bırakılırsa Ne Olur?
Yapı sahibi yıkım kararının ortadan kaldırılması ve geri alınması için idareye yazılı olarak dilekçe ile başvuru yapabilir. Otuz gün içinde yapılan itiraza bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır. Buna idare hukukunda zımnen ret denilir. Yapı sahipleri otuz günün bittiği tarihten itibaren 60 gün içinde, idare mahkemelerine dava açabilirler. Otuz günlük süre içinde ilgili idare tarafından - ki ilgili idare itiraz edilen idaredir- verilen cevap kesin değilse yapı sahibi bu cevabı, isteminin reddi sayarak dava açabileceği gibi, kesin cevabı da bekleyebilir. Bu durumda dava açma süresi işlemeyecektir. Ancak bu durumda bekleme süresi başvuru tarihinden itibaren 4 ayı geçemeyecektir.
Yıkım Kararının İptali Davasında Avukat Tutmak Zorunlu mu?
Ülkemizde ceza davalarındaki zorunlu müdafiilik müessesesi haricinde davaların avukat ile takip ettirilmesi zorunlu değildir. Ancak her davada olduğu gibi yıkım kararının iptali davasında da uzmanlık gerektiren hususlar bulunmakta olup işi ehline teslim edilmesi şarttır. Bundan mütevellittir ki yıkım kararının iptali davasının alanında uzman idare hukuku avukatı ile takibi tavsiye olunur. Konu hakkında detaylı bilgi edinmek için hukuk büromuzla irtibata geçebilirsiniz.
Yıkım Kararının İptali Davasında İlk İnceleme
Yıkım kararının verilmesinden sonra idare mahkemesinde iptal davası açılması ile mahkeme ilk incelemede bulunur ve verilen dilekçeyi sırasıyla;
a) Görev ve yetki,
b) İdari merci tecavüzü,
c) Ehliyet,
d) İdari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı,
e) Süre aşımı,
f) Husumet,
yönlerinden inceler. İlk incelemeyi yapan hakimler, bu noktalardan kanuna aykırılık görmezler veya daire veya mahkeme tarafından ilk inceleme raporu yerinde görülmezse, tebligat işlemi yapılır ve dava görülmeye başlanır.
Yıkım Kararının İptali Davasında Zamanaşımı
Yıkım kararının iptali davası yukarıda da değindiğimiz üzere idari işlemin iptali davası olup 2577 sayılı yasaya tabidir. Bu yasada düzenleme altına alınan usul bakımından idari işlemin iptali davası açma süresi 60 gündür. Bu süreler yıkım kararı verilmesinden itibaren 60 gündür. Tatil günleri sürelere dahildir. Şu kadarki, sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzayacaktır. İdari yargıda süreler zamanaşımı olmayıp hak düşürücüdür. Bu da demek oluyor ki sürerlerin geçmiş olup olmadığı mahkeme tarafından kendiliğinden incelenmektedir. Davalı idarenin bu konuda herhangi bir zamanaşımı def'inde bulunması şart değildir. Bu def'i de bulunmasa dahi mahkeme süreden dolayı davayı kendiliğinden reddedebilir. Bundan ötürüdür ki sürelerin takibi ve hesaplanması önem arz eder.
Yıkım Kararının İptali Davası Nerede Açılır?
Yıkım kararının iptali davasında davanın açılacağı idare mahkemesi İmar, kamulaştırma, yıkım, işgal, tahsis, ruhsat ve iskan gibi taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasında veya bunlara bağlı her türlü haklara veya kamu mallarına ilişkin idari
davalarda yetkili mahkeme taşınmaz malların bulunduğu yer idare mahkemesidir.
