07/11/1985 tarihli ve 18921 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Evlendirme Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinde "4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu kapsamındaki yabancılardan; ikamet izni dışında Türkiye'de bulunan vatansız, mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma statüsünde bulunanlar ve uluslararası koruma başvuru sahipleri ile geçici koruma kapsamına alınan yabancıların müracaatları evlendirme memurları tarafından kabul edilir. Bunların evlenme manilerinin bulunup bulunmadığı İl Göç İdaresi Müdürlüklerince tutulan dosyalarındaki bilgi ve belgelere göre İl Göç İdaresi Müdürlüklerince tespit edilerek evlenme ehliyet belgesi düzenlenir." hükmü yer almaktadır. İl Göç İdaresi Müdürlüklerince düzenlenen evlenme ehliyet belgelerine göre yapılan evliliklere ilişkin evlenme bildirimi İl Göç İdaresi Müdürlüğüne yapılır.
5718 sayılı Milletlerarası Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinde "(1) Evlenme ehliyeti ve şartları, taraflardan her birinin evlenme anındaki millî hukukuna tâbidir. (2) Evliliğin şekline yapıldığı ülke hukuku uygulanır. (3) Evliliğin genel hükümleri, eşlerin müşterek millî hukukuna tâbidir. Tarafların ayrı vatandaşlıkta olmaları hâlinde müşterek mutad mesken hukuku, bulunmadığı takdirde Türk hukuku uygulanır." hükümleri yer almıştır.
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 91 inci maddesi ile Geçici Koruma Yönetmeliği çerçevesinde geçici koruma kapsamındaki Suriyeli yabancıların uyrukluk durumlarının evlendirme daireleri tarafından gayri muntazam olarak (pasaport, bekârlık belgesi vs. olmadan yapılan başvurularda) değerlendirilmesi halinde bu kişilerin evlenmelerinin Göç İdaresi Başkanlığı ve taşra teşkilatı tarafından tutulan kayıtlara dayanılarak verilecek belgelere göre yapılmaktadır.
Bu itibarla; evlenmek isteyen geçici koruma kapsamındaki Suriyeli yabancıların; öncelikle bulundukları ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüklerine başvuru yapmaları ve bu idareler tarafından tutulan kayıtlardaki güncel bilgilerine göre verilecek medeni durumunu gösterir “Evlenme Ehliyet Belgesi” ile evlendirme dairelerine başvuruda bulunmaları durumunda resmi evlilik işlemlerini gerçekleştirebilmektedirler.
Gönüllü Geri Dönüş İşlemleri
Suriyeli yabancılardan ülkelerine gönüllü geri dönüş yapmak isteyenler hakkında; Türkçe ve Arapça dillerinde gönüllü geri dönüş formu düzenlenmektedir. Gönüllü geri dönüş formunda ilgili yabancının gönüllü olduğuna dair imzası ile birlikte işlemleri yürüten kamu görevlisinin, tercüman ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) yetkilisinin imzası yer almaktadır. BMMYK yetkilisinin bulunmaması halinde gönüllü geri dönüş formu Türk Kızılay’ı yetkilileri, bunun mümkün olmadığı durumlarda ise sivil toplum kuruluşu temsilcisi veya valilik insan hakları ve eşitlik birimindeki görevliler tarafından imzalanmaktadır.
Gönüllü geri dönüş yapan Suriyelilerin ülkelerine dönüş yapmalarıyla birlikte geçici korumaları sona erdirilmekte ve kayıt sistemindeki bilgileri güncellenmektedir.
Adres Değişikliği İşlemleri
Ülkemizde bulunan Suriyelilere Geçici Koruma Yönetmeliği kapsamında adres bildirim yükümlülüğü getirilmiş olup ikamet adreslerini değiştirmek isteyenlerin bulundukları ilin İl Göç İdaresi Müdürlüklerine başvurmaları halinde gerekli güncelleme yapılabilmektedir.
Ayrıca geçici koruma kapsamındaki Suriyelilerden Geçici Barınma Merkezinde barınanların adres kayıt sistemine kaydedilmeleri amacıyla Geçici Barınma Merkezlerinin adres bilgileri Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü ile paylaşılmıştır.
Üçüncü Ülkeye Çıkış İşlemleri
Üçüncü ülke makamlarınca adlarına vize/ikamet düzenlenen geçici koruma kapsamındaki yabancıların Geçici Koruma Kimlik Belgeleri, pasaport ve pasaport yerine geçen seyahat belgeleri ve vize/ikamet izinleri ile valiliklere başvurmaları halinde vize/ikamet izinlerinin başvuru amacına bakılmaksızın ülkemizden çıkış talepleri valilikler tarafından değerlendirilmektedir.
İstatistik
23 Eylül 2021 itibariyle 3.714.918 Suriyelinin biometrik kaydı yapılarak Geçici Koruma Kimlik Belgeleri düzenlenmiştir. Bu yabancılardan 52.202'si 5 ilde bulunan 7 geçici barınma merkezinde barındırılmaktadır.
